Griekenland bezuinigt hard, maar het begrotingstekort dreigt toch weer uit
de hand te lopen. De reden? De Griekse fiscus is extreem inefficiënt en
weet zich geen raad met grootschalige belastingontduiking.
Een niet mis te verstane waarschuwing voor wie denkt dat je ongestraft kunt
aanrommelen met de organisatie van de Belastingdienst. De effectiviteit van
de belastingheffing is cruciaal voor de slagkracht van de overheid.
Gelukkig is Nederland ver verwijderd van Griekse toestanden, maar de afgelopen
zeven jaar is er wel een hoop gedonder geweest bij de Belastingdienst.
Fiscus onder vuur
Stond de fiscus eind jaren negentig nog bekend als één van de meest
efficiënte overheidsdiensten, sindsdien is de klad er behoorlijk in gekomen.
Onder voormalig staatssecretaris Joop Wijn (CDA) en oud-minister Gerrit Zalm
(VVD) werd de Belastingdienst tussen 2003 en 2006 geconfronteerd met harde
bezuinigingen. In combinatie met een ongelukkige herindeling van de
organisatie leidde dat tot grote problemen.
Problemen met de Belastingtelefoon en de Dienst Toeslagen (voor huur, zorg en
kinderopvang) zorgden voor flinke dalingen van de tevredenheid bij burgers.
Zo nam de tevredenheid over de snelheid van handelen tussen 2002 en 2007 af
van 70 naar 60 procent. Het aantal positieve oordelen over bereikbaarheid
van de Belastingtelefoon dipte in 2005 op minder dan 40 procent.
Tussen 2002 en 2005 dook in peilingen over de Belastingdienst ook het
percentage personen dat het uitgesloten acht zelf belasting te ontduiken tot
onder de tachtig procent. (zie dit
rapport)
Vooral door rust te brengen bij de Belastingdienst heeft Jan Kees de Jager als
staatssecretaris van Financiën vanaf 2007 de tevredenheidscijfers over de
fiscus weer aardig weten op te krikken.
Inmiddels is De Jager minister en gaat VVD'er Frans Weekers als
staatssecretaris over de Belastingdienst: met een nieuwe bezuinigingsronde
op de agenda.
400 miljoen
Het uitgestippelde snoeibeleid van het kabinet Rutte betekent voor de
Belastingdienst dat tot 2015 zo'n 400 miljoen euro bespaard moet worden met
“eenvoudiger en efficiënter werken”, meldde het ministerie van Financiën
maandag
Volgens directeur-generaar Peter Veld van de Belastingdienst moet de kwaliteit
van de dienstverlening hoog blijven en mag de belastingmoraal van de burger
niet worden ondermijnd. Idee is dat besparen op de Belastingdienst samen
moet gaan met vereenvoudiging van de heffing.
Maar juist hier ligt het grote risico.
Geen hervorming
Vereenvoudiging van de belastingheffing is mogelijk, als je fiscale subsidies
en belastingkortingen voor specifieke groepen afschaft en tegelijk de
belastingtarieven verlaagt. Voor schrappen komen grofweg drie posten in
aanmerking: woonsubsidies, toeslagen (huur, zorg, kinderopvang) en kleinere
fiscale aftrekposten.
Wil je de Belastingdienst echt werk besparen dan ligt het voor de hand om
bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek aan te pakken en toeslagen voor huur,
zorg en kinderopvang op te doeken in ruil voor lagere belastingtarieven voor
lagere- en middeninkomens. Maar op dat vlak geeft het kabinet Rutte niet
thuis.
Snoeien in de marge
Wel is er een voorzichtige poging om kleinere fiscale kortingen, zoals de
heffingskorting voor groen beleggen, te schrappen. Maar ook hier pakt Rutte
I niet echt door. Voor de hand liggende kandidaat is bijvoorbeeld de
giftenaftrek – want waarom moet de overheid particuliere giften belonen met
een belastingvoordeel?
Het kabinet wil het fiscale voordeel weliswaar beperken tot giften aan
instellingen die een algemene nutsdoelstelling hebben. Maar schrappen van de
aftrek, ho maar.
Wat dreigt is een nieuw rondje bezuinigen op de fiscus, zonder dat die een
wezenlijke taakverlichting krijgt. Met als gevolg dat de kwaliteit van de
dienstverlening en de belastingmoraal opnieuw inzakken.
De Jager en Weekers kunnen de Belastingdienst beter ontzien, zolang de plannen
om de belastingheffing te vereenvoudigen niet meer zijn dan gerommel in de
marge.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl